Tuvalet eğitimi çocuklarda genel olarak 18 ve 24 ay aralığında başlanmaktadır. Çocuklar bu dönemde yürümeye, konuşmaya ve kendi benliğini çevresinden ayrı algılamaya başladığı; yavaş bağımsızca düşünme ve davranma gibi yetilerin yapıtaşlarının geliştiği bir dönemdedir. Bu dönemde çocuğun dışkılama büzgeç kaslarının gelişmesiyle çocuğun dünyasına yeni bir eylem yetisi katılmaktadır. Çocuk hayatına yeni giren eylemi keşfettiği için içerisinde biriken dışkısını tutarak ya da bırakarak bir haz duyar.
Çocuğun dışkısını tutabilmesi ve aile üyelerinin istediği yerde ve zamanda yapması çevreden büyük ilgi görür ödül alır. Böylelikle çocuk artık toplumun iyi, kötü, doğru, yanlış ve ayıp gibi yargıları ile karşılaşmaktadır. Bu da çocuğun süperego gelişiminin önemli bir parçasıdır.
Bu dönemde çocuğa uygulanan yanlış tutumlar arasında, çocuğa sıkı, katı, cezalandırıcı tuvalet eğitimi; özerklik tanımayan, bağımlı, bebek kalmayı destekleyen aşırı koruyucu denetleyici tutumlar, aşırı düzenlilik ve titizlik eğitimi, çocuğa ayıp ve günah kavramlarının fazla aşılanması sayılabilir.
Bu tutumlara maruz kalmış çocuklar yetişkinlik yıllarında, aşırı titizlik, tuvalet işlemleri ile aşırı uğraşma, cimrilik, inatçılık, aşırı düzenlilik, kararsızlık gibi özelliklere sahip olur.
Çocukların tuvalet sorunu yaşıyor olmalarının altında bir çok neden olabilir. Bunlardan bağzılarına bu yazımda değineceğim.
1) Kontrol Duygusundan Kaynaklı: Çocuk kaka ve çiş yapmanın kendisine ait olduğunu ve kontrol edebildiğini keşfettiği için, kontrol duygusundan kaynaklı hazzı sürdürebilmek adına çişini ve ya kakasını zamanında yapmayabilir. Peki kontrol duygusundan kaynaklı tuvalet sorunu yaşayan çocuklara nasıl yaklaşılmalı? Başka alanlarda da kontrol duygusunun ona ait olduğunu hissettirebilirsiniz. Örneğin;
-Kıyafet seçimine izin verilebilir.
-Oyun oynarken oyunu yönetmesine izin verilebilir.
-Kaka ve çiş zamanı çocuğa bırakılmalı, ''kakan geldi mi?'' , ''çişin geldi mi? '' gibi sorulardan kaçınılmalı. Tuvaletini yapman lazım, tuvalete gidelim, tuvalete oturalım gibi yönlendirmelerde bulunulmamalı. Çocuğun kaç saatte bir gibi çocuğun tuvalet sürecini kontrol etmeye çalıştıüınızda çocuk kontrolü size bırakmayacaktır.
2) Ebeveynlerle İletişimi Tuvalet Üzerinden Kurmaya Çalışması: Çocuğunuzla geçirdiğiniz vakit sınırlıysa ve eğer onun sevdiği şeylere vakit ayıramıyor, çocuk kendi kendine vakit geçirmek ve oyun oynamak zorunda kalıyorsa sizinle iletişim kurmak için bir takım yöntemler deneyecek ve eğer tuvalet sizin için önemli bir konuysa bunu çocuk hissettiyse tuvalet üzerinden sizinle iletişime geçecektir. Normal zamanda çocuğunuza vakit ayırmayıp tuvalet eğitimi sırasında sürekli olarak çişin, kakan geldi mi? tuvaletini yaplım, bezini değiştirelim şeklinde iletişim kuruyor ve çocuk bunu oyunlaştırdıysa bu şekilde bir davranış örüntüsü geliştirmiş olacak ve iletişimi çiş ve kaka üzerinden sürdürmeye devam edcektir.
3) Fiziksel Sorunlardan Kaynaklı: Çocukta böbrek ya da idrar yolu rahatsılığı, kabızlık vb. problemlerden acıma hissiyatını yaşamak istememsinden dolayı. Çocuklarda tuvalet sorunu yaşanabilmektedir.
4) Kendi Bedeninin Bir Parçası Olarak Görme: Çocuk kakayı ve çişi kendi bedenin bir parçası olarak görüyor. Kaka ve çiş benim, benim bedenimden çıktı o yüzden bana ait diye düşünür ve bıraktığı zaman kaybolup gitmesi çocuğa korkutucu gelebilir. Bu yüzden dolayı çocuklar kaka ve çişini tutabilir.
5) Görüntüsünden Tiksiniyor Olabilir: Bazı çocuklar kaka ve çişin görüntüsünden ve ya kokusundan tiksinebiliyorlar. Bu problemi yaşayan çocuk tuvaletini yaparken kaka ve çişin çocuğa gösterilmemesi gerekir. Kaka ve çişin resmini çizerek süslemeler yapılarak komikleştirilebilir.
Tuvalet problemini yaşayan çocukların problemi çözümlenmiyorsa uzman desteği almanız gerekir.
Comments